Κατά τη διαδικασία της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας δεν υπάρχει συγκεκριμένη agenda ή συζήτηση επί συγκεκριμένου homework, που έχει προετοιμάσει προηγουμένως ο ενδιαφερόμενος. Ο ίδιος καλείται να μιλήσει ελεύθερα για οτιδήποτε τον απασχολεί. Πολλές φορές ένα φαινομενικά «άσχετο» θέμα, μπορεί τελικά να σχετίζεται με τις δυσκολίες και τα προβλήματά του.
Ο θεραπευτής δεν είναι εκεί για να δώσει ο ίδιος λύση σε αυτό που απασχολεί το άτομο. Είναι όμως εκεί για να βοηθήσει τον ενδιαφερόμενο να βρει τη δική του λύση σε αυτό που τον απασχολεί. Έτσι, η «λύση» στο πρόβλημα θα είναι προϊόν μιας δυναμικής δυαδικής αλληλεπίδρασης και όχι κάτι που θα έρθει έτοιμο από «έξω». Πρόκειται για μία αυτόφωτη και όχι ετερόφωτη διαδικασία. Άλλωστε, μέσα από την αλληλεπίδραση και την επικοινωνία θεραπευτή και θεραπευόμενου καθρεφτίζεται και ο τρόπος σχετίζεσθαι του θεραπευόμενου με τους σημαντικούς του άλλους.
Πολλές φορές έχουμε την τάση να ψάχνουμε τη λύση σε ένα σύμπτωμα που μας βασανίζει πχ κρίσεις πανικού, και όχι το νόημα και τον σκοπό που εξυπηρετεί η ύπαρξη του συμπτώματος αυτού. Στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία δεν είναι αυτοσκοπός η πρόσκαιρη ανακούφιση από ένα σύμπτωμα μέσω διάφορων τεχνικών, αλλά η βαθύτερη διερεύνηση του σκοπού της ύπαρξης ενός συμπτώματος που συνδέεται με την ίδια την ιστορία του ατόμου.
Το να ξεκινήσει κανείς μια Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία σημαίνει ότι ήδη έχει μπει σε μια διαδικασία επεξεργασίας, διερεύνησης και κατανόησης του εαυτού, των συναισθημάτων και των σημαντικών διαπροσωπικών του σχέσεων.
Στόχος της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας είναι η ενίσχυση της ικανότητας του θεραπευόμενου να διαχειρίζεται αποτελεσματικά συναισθήματα και συγκρούσεις με απώτερο σκοπό την ανακούφιση και πιθανά τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του.
Η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία βασίζεται κατά κύριο λόγο στην καλή συνεργασία θεραπευτή και θεραπευόμενου , η σχέση των οποίων δίνει την ευκαιρία να βιωθούν άμεσα, να γίνουν σαφείς, να κατανοηθούν συναισθηματικά και να τροποποιηθούν κάποιες δύσκολες και πιθανά επαναλαμβανόμενες πλευρές των διαπροσωπικών σχέσεων του θεραπευόμενου.
Η συχνότητα της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας είναι 1 με 2 φορές την εβδομάδα και η διάρκειά των συνεδριών είναι 45’- 50’. Η συνολική διάρκεια της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια εξαρχής, αφού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το αίτημα και τις υποκειμενικές δυσκολίες του θεραπευόμενου.